دانشگاهى اندیشیدن، جهادى کار کردن

 

نکات مدیریتى / روزنامه‌ى دنیاى اقتصاد

سازمان‌های مسموم چگونه به وجود می‌آیند؟

مترجم: محمد حسین رفعت نژاد

سازمان مسموم چه نوع سازمانی است؟

سازمان مسموم دو ویژگی عمده دارد که آن را از سازمان‌هایی با محیط کار سالم متمایز می‌کند.

نخست اینکه پیشینه این سازمان حاکی از عملکرد پایین و تصمیم‌گیری‌های نامناسب است. در برخی موارد عملکرد پایین حتی پس از تغییر پرسنل نیز ادامه می‌یابد. مشخصه دوم این دسته از سازمان‌ها، سطوح بالای نارضایتی و استرس در بین کارکنان است که فراتر از مسائل کاری معمولی است. نارضایتی و استرس نتیجه روابط انسانی مخرب است. در نتیجه سازمان‌های مسموم می‌توانند در بلند مدت صدماتی را به کارکنان و مدیران شاغل در سازمان وارد کنند. در برخی موارد ممکن است چندین سال پس از بیرون آمدن کارکنان از این سازمان‌ها نیز این صدمات باقی بمانند.

یک سازمان مسموم به چه شبیه است؟

سازمان‌های مسموم در احساس و عملکرد با سازمان‌های سالم متفاوتند. در یک سازمان مسموم ممکن است کارمندان و مدیران احساس کنند:

• نمی‌توانند شرایط را بهبود ببخشند.
• از لحاظ احساسی یا حرفه‌ای مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.
• قادر به تشخیص علل مشکلات و ناراحتی‌ها نیستند.
• نمی‌توانند به صورت دائمی از این شرایط رها شوند و قادر نیستند مشکلات را برای همیشه برطرف کنند
• همواره مورد هجوم قرار می‌گیرند.

سازمان‌های مسموم در عملکرد و نتایج نیز متفاوتند. آنها ممکن است علایم زیر را داشته باشند:
• عدم توانایی در دست یافتن به اهداف عملیاتی
• فرآیندهای حل مساله با ترس انجام می‌شوند و به ندرت منجر به نتایج مناسب می‌شوند
• ارتباطات درون سازمانی ضعیف
• تلف شدن انرژی و زمان به دلیل تصمیم‌گیری‌های ضعیف و دوباره‌کاری‌ها
• روابط بین فردی مبتنی بر خود محوری و کنترل دیگران

به طور خلاصه سازمان‌های مسموم سبب ایجاد سطوح بالایی از پریشانی و اضطراب می‌شوند و شانس‌ هرگونه موفقیتی را از سازمان می‌گیرد.
سازمان‌های مسموم در شرایط خاصی توسعه می‌یابند. نخست اینکه سازمان مسموم در اغلب موارد، واحد کاری کوچکی است که کنش و واکنش قابل توجهی بین کارمندان آن صورت می‌گیرد. علت این موضوع روابط بین فردی ناسالمی است که هسته یک سازمان بیمار را شکل می‌دهند. 

ویژگی‌های یک سازمان مسموم

• تعداد زیادی کارمند که دستورالعمل‌های شخصی آنها با نیازهای سازمان مطابقت ندارد.
• ارتباطات ضعیف
• فشارهای خارجی زیاد که شغل اعضا را تهدید می‌کنند.
نهایتا عاملی که مهم‌ترین نقش را در ایجاد سازمان‌های مسموم ایفا می‌کند، مدیر سازمان است. یک سازمان هرگز با وجود یک مدیر پرقدرت و توانا که از سلامت روانی برخورداراست، نمی‌تواند به سازمانی مسموم تبدیل شود.

مدیر مسموم

در هر سازمان مسموم مدیری مسموم وجود دارد که با مشکلات شخصی خود محیطی را ایجاد می‌کند که افراد را پریشان می‌کند. مدیران مسموم به والدین نامناسبی شباهت دارند که با الگوهای رفتاری خاصی، افراد دور و بر خود را گیج و مبهوت می‌کنند. مدیران مسموم، افرادی سرد و غیرصمیمی یا بسیار حساس و احساساتی هستند. در هر دو مورد علت رفتار اینچنینی این است که آنها فاقد بلوغ احساسی هستند و قادر نیستند با دیگران ارتباطی سازنده و حمایتی برقرار کنند. اغلب اوقات شاهد این هستید که یک مدیر مسموم ممکن است به گونه‌ای غیرقابل پیش‌بینی از یک حالت به حالت دیگر تغییر کند. مدیران مسموم همچنین افرادی متناقض هستند. رفتار و گفتارشان با هم یکی نیست. تصمیمات و خط مشی‌هایشان ممکن است ناگهانی و بدون هیچ علتی تغییر کنند. آنها پیام‌های ضد و نقیض مختلفی را به کارمندان می‌فرستند که باعث می‌شود کارمندان نتوانند تشخیص دهند چه اتفاقی در آینده خواهد افتاد و یا چه اتفاقی سبب جریمه شدن‌شان می‌شود. مدیر مسموم معمولا از همه چیز دوری می‌کند. وی از مواردی نظیر درگیری، نظم و صمیمیت که ممکن است از لحاظ احساسی وی را درگیر کند، دوری می‌کند. همچنین این‌گونه مدیرها تا زمانی که بحران گسترش یابد، از اتخاذ تصمیم خودداری می‌کنند. به طور خلاصه، مدیر مسموم با استفاده از روش‌های زیرکانه‌ای چون جریمه سرپیچی‌های صورت گرفته، افراد تحت مدیریتش را گیج کرده و سطح بالایی از وابستگی و مجادله‌های داخلی را ایجاد می‌کند.

مشکلات اساسی

ما علاوه بر اظهارنظرهای کوتاه درباره نقش مدیر در سازمان مسموم، باید درک کنیم که او خود نیز فردی درمانده است. وی که درگیر مشکلات احساسی خود است، قادر به تشخیص مشکل نیست و نمی‌تواند درک کند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. علاوه بر این یک مدیر مسموم درک نمی‌کند که اوضاع تا چه حد بد است و همچنین بسیار سردرگم و پریشان است. در واقع مدیر مسموم نیز قربانی است. عدم آگاهی، بزرگ‌ترین علت در مسموم شدن یک سازمان است. در واقع ممکن است یک مدیر مسموم این مقاله را بخواند و هیچ ارتباطی بین شرایط خود و آنچه توضیح داده شد، نیابد. به همین دلیل در بسیاری از موارد بحرانی، اگر مدیر مسموم در سمت خود ابقا شود، امیدی به بهبود یک سازمان مسموم نیست. با این وجود در مواردی که سازمان مسموم چندان گسترش نیافته باشد، این امکان وجود دارد که مدیران مسموم زنجیره مسمومیت را بشکنند.

نتیجه‌گیری

ما به بررسی سازمان‌های مسموم و نقش مدیران مسموم در این سازمان‌ها پرداختیم. اگر شما مدیر یک سازمان هستید، پیشنهاد می‌کنیم اگر شاهد شواهدی هستید که حاکی از سوق یافتن سازمانتان به سوی مسموم شدن است، صادقانه در رفتار و احساسات خود بازنگری کنید. به یاد داشته باشید که سازمان‌های مسموم افراد را نابود می‌کند و توجه کنید اگر گرایش به سمت رهبری مسموم را افزایش می‌دهید، بهای سنگینی خواهید پرداخت و اثرات آن در قالب سلامتی کارکنان و آینده شغلی شما، خود را نشان خواهند داد.